Oleh Peter Lee
Setiap hujung tahun, undangan majlis perkahwinan datang silih berganti. Namun satu majlis yang saya hadiri beberapa tahun lalu meninggalkan kesan yang tidak pernah saya lupakan dan sebuah peringatan bahawa hidup ini begitu rapuh.
Ketika itu, para tetamu sedang bergilir-gilir menyanyi di pentas bagi memeriahkan suasana. Selepas hidangan kedua dihidangkan, sepasang warga emas naik ke pentas untuk menyampaikan sebuah lagu duet. Nyanyian mereka merdu, dan para tetamu bertepuk tangan dengan penuh kagum. Namun sebaik sahaja tepukan reda, lelaki tua itu tiba-tiba rebah di atas pentas.
Keadaan menjadi panik. Kaum keluarga dan rakan-rakan bergegas membantu, dan seorang tetamu segera melakukan CPR. Jantungnya telah berhenti. Lima belas minit kemudian, ambulans tiba dan membawanya ke hospital. Malam itu, saya dimaklumkan bahawa beliau disahkan meninggal dunia sebaik tiba.
Suasana majlis bertukar menjadi sunyi. Pengacara majlis mengumumkan rehat seketika, dan sepanjang waktu itu, tiada siapa bersuara. Apabila acara diteruskan, tiada tetamu berusia yang berani ke pentas. Barangkali semuanya terfikir tentang hal yang sama iaitu hidup ini terlalu singkat. Malam itu, hanya tetamu muda yang meneruskan persembahan.
Saya menyangka itulah satu-satunya kejadian tragis tahun tersebut. Namun saya silap. Beberapa hari sebelum tahun berganti, saya menerima berita pemergian mengejut seorang rakan karib akibat kemalangan ketika berbasikal di kawasan pergunungan hanya seminggu selepas kami berhubungan. Ucapan Krismasnya menjadi kata-kata terakhir kepada saya dan keluarga.
Beliau masih di usia pertengahan empat puluhan, sedang berada di puncak kerjaya, mempunyai keluarga muda dan masa depan yang cerah. Kehilangannya memberi tamparan hebat. Dan saya terfikir, memang benar bahawa kadangkala, orang yang baik pergi terlalu awal.
Dua pengalaman ini mengingatkan saya bahawa kematian tidak menunggu tua. Ia boleh datang pada bila-bila masa, tanpa amaran. Saya suka percaya bahawa kedua-duanya kini berada di tempat yang lebih baik. Namun saya juga berharap mereka telah menyediakan wasiat dan arahan yang jelas sebelum pergi agar keluarga mereka tidak terbeban.
Apabila Tiada Wasiat: Realiti Perundangan Bagi Bukan Muslim
Jika lelaki tua yang rebah di atas pentas itu tidak meninggalkan wasiat, keluarganya perlu memohon Letter of Administration (L.A.) untuk menguruskan hartanya. Proses ini boleh menjadi rumit, terutamanya jika sukar mendapatkan sijil kematian ibu bapa si mati yang diperlukan sebagai bukti bahawa mereka tidak lagi menjadi waris.
Di bawah Distribution Act 1958 (Pindaan 1997), pembahagian harta bagi kematian tanpa wasiat adalah seperti berikut:
- ¼ kepada pasangan
- ¼ kepada ibu bapa
- ½ kepada anak-anak
Jika ibu bapa telah meninggal dunia, bahagian berubah — ⅓ kepada pasangan dan ⅔ kepada anak-anak. Namun bukti kematian tetap wajib dikemukakan.
Hanya selepas semua waris bersetuju melantik seorang pentadbir barulah proses pentadbiran harta boleh bermula.
Proses Faraid: Jika Si Mati Beragama Islam
Bagi umat Islam, pembahagian harta tertakluk di bawah hukum Faraid. Sehingga satu pertiga daripada harta boleh diwasiatkan, manakala selebihnya mesti dibahagikan mengikut pembahagian tetap.
Contohnya, jika si mati meninggalkan isteri, ibu bapa dan anak-anak:
- isteri menerima 1/8
- bapa dan ibu masing-masing 1/6
- bakinya kepada anak-anak, dengan anak lelaki menerima dua kali ganda anak perempuan
Keluarga juga perlu mendapatkan Sijil Faraid daripada Mahkamah Syariah sebelum harta pusaka boleh diuruskan di Amanah Raya, Mahkamah Tinggi atau Pejabat Tanah.
Walaupun Faraid memastikan keadilan, prosesnya boleh mengambil masa, terutama jika terdapat ramai waris atau harta yang dikongsi.
Risiko Pertikaian Jika Tiada Perancangan
Dalam kes rakan karib saya, beliau meninggalkan seorang isteri, anak-anak kecil dan ibu bapa. Tanpa wasiat, bahagian ibu bapa tetap wujud dan ini boleh menjejaskan kelancaran pengurusan harta keluarga.
Si balu mungkin merasakan bahawa beliau perlu mewarisi semua untuk menguruskan anak-anak, tetapi undang-undang menetapkan ibu bapa berhak ke atas ¼ bahagian. Ini menyebabkan si balu terpaksa memohon ibu bapa mendiang melepaskan bahagian mereka . Ini Adalah sesuatu yang boleh membawa salah faham atau ketegangan.
Realitinya, apabila seseorang meninggal tanpa perancangan:
- proses menjadi lambat
- aset dibekukan
- pertikaian mudah tercetus
- harta boleh menjadi milik ramai apabila generasi bertukar
Wasiat atau wasiat Islam bukan sekadar dokumen, tetapi hadiah terakhir kepada keluarga agar mereka tidak terbeban ketika berhadapan saat paling sukar dalam hidup.
Penutup: Hikmah Di Sebalik Kehilangan
Selepas menyaksikan dua pemergian mengejut dalam tempoh yang singkat, saya sedar betapa pentingnya merancang sebelum terlambat. Kita tidak dapat mengawal bila kita pergi, tetapi kita boleh mengawal apa yang kita tinggalkan untuk mereka yang kita kasihi.
Bagi saya, pengalaman itu terasa seperti Terlalu Banyak Syurga — terlalu banyak jiwa baik dipanggil pulang dalam masa yang singkat, meninggalkan pengajaran besar kepada kita yang masih hidup.